PATANİ - Kronoloji
1584-1688: Patani İslam Krallığı'nın yükselme devri.
1729: Patani'de iç savaş.
1786: Patani'nin Siyam kontrolüne girişi.
1789: Patani'nin Siyam Krallığı'na karşı ayaklanması.
1808: Patani'de Siyam'a karşı yeni bir isyan gerçekleşti.
1808-1814: Patani'nin idaresi Siyamlı bir yöneticiye verildi.
1830: Kıdah, Kılantan ve Tiringano eyaletlerinin yardımlarıyla Patani'de başka bir isyan gerçekleştirildi.
1838: Nongçik, Raman, Rangae ve Yala eyaletlerinde isyan başladı.
1839: İsyanları kontrol altına alabilmek için Kıdah dört bölgeye ayrıldı.
1902: Siyam'da Thesaphiban (İdari Merkezileştirme) sistemiyle Patani'deki tüm sultanlıklar fesh edildi ve bölgede Yedi Eyalet Bölgesi uygulamasına gidildi.
1903: Siyam yönetimini boykot girişiminde bulunan Patani Sultanı Abdülkadir Kamaruddin 10 yıl hapse mahkûm edildi.
1906: Siyam tarafından Patani'de Yedi Eyalet BöLgesi uygulamasında düzenlemeye gidilerek yedi eyaleti dört bölge altında toplayan "Monton Patani" (Patani Çemberi) adı altında yeni bir uygulama başlatıldı.
10 Mart 1909: İngiltere ve Siyam Krallığı arasında imzalanan Anglo-Siyam Antlaşması'yla bugün Tayland ve Malezya arasında var olan sınırlar oluşturuldu. Bu anlaşmayla, Patani ve Satun Tayland'a; Kıdah, Perlis, Tiringanu ve Kılantan Ingiltere sömürge topraklarına dahil edildi.
1910: Sufi Şeyhi To'tae öncülüğünde Yala'da bir isyan gerçekleştirildi.
1911: Diğer bir Sufı Şeyhi Hacı Bula Patani'de başka bir isyan çıkardı.
1921: Tayland'da zorunlu ilköğretim uygulaması başlatıldı.
1922: Zorunlu ilköğretim yasasına tepki olarak Patani'de o güne kadarki en büyük çaplı isyan olan Ban Namsay isyanı gerçekleştirildi.
1932: Tayland'da meşrutiyet ilan edildi. Patani'de Tay siyasetine katılma eğilimleri başladı.
1938: Tayland'da milliyetçi diktatör Mareşal Pibul Songram'ın göreve gelmesiyle Patanililer için zorlu bir dönem başladı.
1939: Tüm Siyam'da Thai Râthaniyom (Tay Devlet Kanunları) uyguIamasıyla yoğun bir asimilasyon süreci başladı ve Siyam Tayland ismini aldı.
1941: Pasifik savaşında Tayland ve Japonya İngilizlere karşı işbirliği yaptı ve Japonya Ingiltere himayesindeki üç Malay eyaleti Tiringanu, Kıdah ve Perlis'i ele geçirdi. Daha sonra buraları Tayland'a verdi.
1945: II. Dünya Savaşı sonunda Japonya'nın savaşı kaybetmesiyle bu üç eyalet tekrar Ingiltere'nin kontrolüne geçti ve 1909'da imzalanan Anglo-Siyam Antlaşması'ndaki sınır uygulamasına devam edildi.
1947: Patanili alim ve Patani direnişinin babası olarak nitelendirilen Hacı Sulong Patani Halk Hareketi'ni (PPM) kurdu.
3 Nisan 1947: Hacı Sulong Tay hükümetine Patani'nin özerkliğini konu edinen yedi maddelik bir dilekçe yolladı.
Kasım 1947: Pibul rejimi darbeyle tekrar yönetime geldi.
16 Ocak 1948: Hacı Sulong ve üç Patanili lider tutuklandı.
5 Mart 1948: Kılantan'da Büyük Patani Malay Birliği (GAMPAR) kuruldu.
26-28 Nisan 1948: Narativat'ın Rangae kasabasının Dsun Niyor köyünde Patani tarihindeki en meşhur isyanlardan biri olan Dsun Nyor IsyanLarı baş gösterdi.
13 Nisan 1954: Hacı Sulong Tay güvenlik güçleri tarafından şehit edildi.
1954: GAMPAR'ın Singapur'daki bürosu İngiltere tarafından kapatıldı.
1959: Kılantan'da Patani MiLLi KurtuLuş Cephesi (BNPP) kuruldu.
1960: Patani'de MiLLi Devrimci Cephe (BRN) kuruldu.
1968: Patani BirLeşik KurtuLuş Orgütü (PULO) kuruldu. 29 Kasım 1975: Tay Polisi Narativat'ın Baço kasabasında beş Malay genci militanlar olduğu gerekçesiyle katletti.
11 Aralık 1975: Patani'de bu olaya tepki olarak 70 bin kişilik bir gösteri düzenlendi.
1976: Tay güvenlik güçleri Patani'de geniş çaplı operasyonlar başlattı.
Eylül 1977: Patanili grup Kara Aralık 1902, Tay kraliyet törenine saldırıda bulundu.
1980: Tay hükümetinin el değiştirmesiyle Patani'deki olaylar duruldu.
4 Ocak 2004: Narativat'taki Tay askeri kampına baskın düzenlendi ve bu baskında 420 silah kimliği belirsiz kişilerce çalındı.
12 Mart 2004: Patani'li insan hakları savunucusu Avukat Somçay Neelahpaijit ortadan kayboldu.
28 Nisan 2004: Krue-Se Camü'nde, Tay güvenlik güçleriyle Patanililer arasında çıkan çatışmada 32 Patanili katledildi. Aynı gün Patani'nin diğer bölgelerinde meydana gelen çatışmalarda ise 74 kişi daha hayatını kaybetti.
25 Ekim 2004: Narativat'ın Takbay kasabasında tutuklu bulunan altı Patanili güvenlik görevlisinin serbest bırakılması için halk tarafindan protesto gösterileri yapıldı. Tay güvenlik güçlerince müdahale edilen gösteriler sırasında 1.300 kişi gözaltına alındı ve gözaltı sırasında 85 Patanili hayatını kaybetti.
30 Ağustos 2005: Patani'den 131 kişi güvenlik sebeplerinden dolayı Malezya'ya sığındı.
17 Ocak 2006: 131 Patanili Malezya'nın Tayland hükümetini bu insanlara zarar gelmemesini istemesiyle topraklarına geri döndü.
