MOZAMBİK CUMHURİYETİ
MOZAMBİK NEREDE?

Mozambik Demokratik Halk Cumhuriyeti,
Afrikada, kuzeyde Malawi ve Zambiya, güneybatı dan ise Zimbabve ile komşudur.

İSLAMLA NASIL TANIŞTILAR?
İslâm dini bu ülkeye Somali ve Kenya gibi Af rika'nm batı sahillerinden gelmiştir. Müslüman lar, Mozambik'te "Zang Sultanlığı" zamanında yaşadılar.

PORTEKİZ İSTİLASI VE ESARET.
Portekizliler 1505 yılırıda "Sofala" kentini el lerine geçirdiklerinde Müslümanların genelini katlederek geri kalanları da kendilerine köle ola rak aldılar. Bu tarihler, Mozambik halkı için ade ta bir "fetret" devriydi. Bu insanlar kendi vatan larından alınarak denizaşırı ülkelere köle olarak götürülüp, pazarlarda bir hayvan gibi satıldılar. Aile ve akrabalarından ayrılan Mozambikliler ne- ye uğradıklarını şaşırdılar. Hiç tanımadıkları in sanların kölesi olârak, kendi tarlası için değil de sadece efendisi (!) için çalışacaktı. Buna karşın hiçbir sosyal hakka sahip olmadığı gibi, yatacak yer olarak ahırlar gösterildi. Bütün bu vahşeti sözde medeni olan Avrupalılar, kiliselerin çıkar- dıkları emirlerle yapıyorlardı. Hizmet ettikleri bu insanların dillerini dahi bilmiyor, böylece efendi- si olan zalim Avrupalıdan durmadan azar işiterek işkence ile çalıştırılıyorlardı. Bu kötü ve insanlık dışı tutuma karşı olarak belli başli bazı ayaklanma ve direnme hareketleri olduysa da mevcut Portekiz rejimi tarafından çok acımasızca bastırılıp, bu tür eylemleri yapan- lar işkence ile öldürüldü. Ülkede hiçbir İslâmi müessesenin faaliyet göstermesine izin verilmedi- ği gibi, bütün medreseler ve İslâmi okullar da ka- patılmıştır.
Mozambik'te, aslında tüm siyah derili Afrika halkına karşı savaş açmış olan Portekizli yöneti- ciler, yerli halkı insan olarak görmedikleri gibi, bu insanların Müslüman olmalarını da bir türlü hazmedemiyorlardı. Zira Portekizliler hem ırkçı hem de fanatik Hristiyanlardı. Öte yandan halkı Hristiyanlaştırmak için de yoğun çaba harcıyor- lardı. Ancak Hristiyan olan bu yerli halk yine de Portekizli Hristiyanlar gibi aynı hakka sahip de- ğildi. Yerli halk ancak ikinci sınıf vatandaş olabi- lirdi. Ve bu nedenle onlar için ayrı kiliseler yaptı- rılmıştı. Bir beyaz, siyahların kilisesine gidip iba- det etmez. Bir siyah da beyazların kilisesine gidip ibadet etme hakkına sahip değildi, hatta cezaya çarptırılırdı. Oysa her ikisi de aynı akideye ve inanca sahip olmasına rağmen ırkçı fikirlerden dolayı bu çirkin yolu seçiyorlardı. Tabii bu ay- rım, anayasa ve kanunlara da sirayet etmiş ki, böylece hüküm tek taraflı olarak siyah derililer aleyhine işliyordu.

ZULME KARŞI İTTİFAK
1960 yılında Mozambik halkı yüzyıllardır çek- miş olduğu acı ve ızdırapları dindirmek için ülke yönetimini gasp etmiş olan Portekizliler'i kov- mak amacıyla Mozambik'in kuzeyindeki Müslü- manlar ile gayri müslimler ortaklaşa "MANU" (Mozambik Afrika Milli Birliği)'yu kurdular. Bu hareketin liderliğini Müslüman aydınlar yürü- tüyordu. Buna rağmen bazı Hristiyan olan Mo- zambikliler de bu gizli harekete katılmaktan geri kalmadı. Ancak çok uzun sürmeden bu hareketin varlığını haber alan Portekizli yöneticiler hemen harekete geçip, bu gizli örgüte mensup olan 500 kişiyi teker teker tutukladılar. Kalanlara ibret ol- sun diye bu insanların ailelerini de tutuklayıp hepsini birden öldürdüler. Bu vahşice katliam ge- rideki insanlara verilen çok büyük bir gözdağıydı. Artık kimsenin bu tür olaylara kalkışmayacağını zanneden Portekizli yöneticiler gönül rahatlığı ile ülkeyi sömürmeye devam ettiler.
Bu katliamdan dolayı canını kurtarmak için 30 bin insan komşu devletlere muhacir olarak git- mek zorunda kaldı. Muhacirlerin geneli Müslü- manlardan oluşuyordu. Böylece ülkedeki Müslü- manların sayısı gittikçe azalmış oldu. Mozambik halkı 10 Eylül 1974 yılında Porte- kizlilerden bağımsızlıklarını aldılar ama bu ba- ğımsısızlık için çok büyük diyet ödediler. Yüz- yıllarca işkence ve zulüm altında yaşadılar. Atala- rı Avrupa'ya köle olarak zorla götürüldü ve on- lardan bir daha hiçbir haber alamadılar. Oralarda garipler olarak yok edildiler. Ayrıca halk mensup olduğu dini inançlardan dolayı işkence gördü ve din değiştirmeye mecbur bırakıldı. Hiç bilmedik- leri Hristiyan dini kendilerine zorla kabul ettiril- di.

KOMÜNİST DEVRİM
Sömürgeci Portekizlilerin ülkeyi terk etmesiyle daha rahat ve özgür bir hayat yaşayacağını düşü- nen Mozambik halkı ne kadar yanıldığını 10 Ey- lül 1974'de gerçekleşen komünist ihtilalde anla- dı. Bu kez halka zülmeden artık bir Portekizli be- yaz değil, Mozambikli komünist bir siyahtı. Du- rum değişmemişti, önceden beyazlar şimdi ise si- yah derili komünistler zulmediyordu, zulüm aynı zulümdü ancak rengi değişmişti. Komünist rejim halkı zorla Hristiyanlaştırmı- yor ama onları, inandıkları bütün inançlardan uzaklaştırmaya, insanları dinsizliğe zorlamaya başlayınca bu kez ülkenin kara tarihine yeni bir sayfa daha ekleniyordu. Bu duruma karşı çıkan Müslüman aydınlar, teker teker tutuklanıp idam edildiği gibi Müslüman halkın malları yağmalan- dı. Halkın toprak ve arazileri komünist rejim tara- fından devletleştirildi. Böylece Mozambik'te ar- tık hiçbir kimse özel mülkiyete sahip değildi ve herkes devletin kölesi oldu. Komünistlerin bu zulmünü gören halk, Portekizlilerin yaptıkları zu- lümleri çoktan unutmuştu bile... Ancak bu zulmün arkasında yine de Portekizli-' ler vardı. Zira Portekizliler komünist gerillalarla' anlaşarak ülke yönetimini onlara devrettiler. Ül- kede fiili olmasa da şekli olarak Portekizlilerin sözü ve hükmü geçerliydi. Mozambik'te Hristi- yanlıktan başka bütün dinler yasaklandığı gibi bu dinlere mensup olan ibadethaneler devlet tarafın- dan çeşitli maksatlar için kullanılmaya başlandı. Ancak kiliseler hâlâ ayakta durmakta ve faaliyet göstermektedir. Sözde komünist olan bu kuklalar, Mozambik'li fakir Müslüman halk tarafından çok zahmetli bir şekilde yaptırılan 600 cami kapatı- lırken eğitim de tamamıyla laikleştirildi. Laiklik adı altında, bazı ülkelerde de olduğu gibi, halk dinsizliğe itiliyor. Öte yandan komünistler açıl- mış olan bazı Hristiyan okullarına ise ses çıkar mıyorlar.

SİYAH DERİLİLERE KIZIL ZULMÜ
Mozambik Anayasası'nın 1974 yılından beri komünist ve "seküler" yapısı sürmektedir. İslâm dini ve yerli halkın totem inançları ve ibadetleri kesinlikle bir şekilde yasaklandı. O nedenle de 1974 yılından beri Mozambikli Müslümanlar ce- maatle namaz kılamıyor, Kur'an-ı Kerim ve hiçbir yerde ezan okunamıyor. Kur'an-ı Ke- rim'in öğretimi ve eğitimi yasaklandığı gibi Müs- lüman evlerden bütün mushaflar devlet tarafından toplatılarak, halkın kendi dinini öğrenmesi ve ki- tabını okuması engelleniyor. İslâmi eğitim ve öğ- retim için yurt dışına çıkmak isteyen Müslüman öğrencilere pasaport verilmiyor. Ülkede, İslâmi kitap basmak ve yaymak yasak olduğu gibi, ülke- ye İslâmi kitap veya magazin dergileri sokmak ta kanunla yasaklanmıştır. Hacc'a gidecek olanlar pasaport alamıyor. Eğer bir kişi normal pasaport alıp değişik yollardan Hacc'a gitmişse o kişinin Hacc'a gittiği tespit edilirse direkmen ölüm ceza- sına çarptırılıyor.
Komünist rejimin çıkarmış olduğu bir diğer zu- lüm konusu ise "nikâh törenleri" için yapılacak merasimle ilgilidir. Kanuna göre her kim nikâh yapacak olursa, domuz eti ile içki içmek ve misa- firlerine ikram etmek zorundadır. Bu insanlık dışı kanun tabii ki, en çok Müslümanları ilgilendiri- yor. Zaten bu kanunu sadece Müslümanlardan in- tikam almak için çıkarılmış. Böylece Müslüman halkın nikâh yapmasını önleyerek ülkedeki müs- lüman nüfusun giderek yok olmasını arzulamak- tadırlar.

Mozambik'teki Müslüman nüfusun ne kadar olduğu tam olarak bilinmemektedir. Zira bu ülke- de yüzyıllardır Müslüman nüfusun, sayısını belirt- memişlerdir. Ancak 1993 yılında "Europa Year Book" `ta Mozambik'teki Müslümanların iki mil- yon civarında olduğunun tahmin edildiği yazıl- mıştır. Bu da ülke nüfusunun % 45'ini teşkil et- mektedir. Yine aynı kitapda Hristiyanların Müs- lümanlarla eşit sayıda olduğu yazmaktadır. Ülkede, "Envar'ul İslâm" adındaki gizli teşki- lat yeraltı faaliyetlerini çok gizli bir şekilde yürütmektedir. Aslan Balcı - Milli Gazete - 2001

 

1- Coğrafi Özellikler 

Konumu: Güney Afrika bölgesinde, Tanzanya ve Güney Afrika Cumhuriyetinin arasında yer almaktadır.
 Coğrafi Koordinatlar: 18 15 S, 35 00 E
 Yüzölçümü: 801,590 km2 Kara: 784,090 km2 Deniz ve Su: 17,500 km2
 Karşılaştırmalı Yüzölçümü: Türkiye’den biraz daha büyüktür.
 Ülke Sınırları: 4,571 km
 Sınır ülkeler: Malawi 1,569 km, Güney Afrika Cumhuriyeti 491 km, Swaziland 105 km, Tanzanya 756 km, Zambia 419 km, Zimbabwe 1,231 km
 Kıyı Uzunluğu: 2,470 km
 Kabotaj Halkları:
Ticari bölge: 200 deniz mili
 Kıta Sahanlığı: 12 deniz mili
 Rakım Değerleri:
 En düşük Rakım: Hint Okyanusu 0 m
 En Yüksek Rakım: Monte Binga 2,436 m
 İklim: Tropik ve yarı tropik iklim hakimdir.
 Arazi: Daha çok alçak kıyı şeridi alanları, merkezde yüksek alanlar, kuzeybatıda yüksek yaylalar, batıda dağlar hakimdir.
 Arazinin Kullanımı:
Ekilebilir Arazi: 4%
Düzenli ekili arazi: 0%
Otlaklar: 56%
Ormanlar ve ağaçlık alanlar: 18%
Diğer: 22% (1993 tahmini)
Sulanan Arazi: 1,180 km2 (1993 tahmini)
 Doğal Kaynaklar: kömür, titanyum, doğal gaz, su enerjisi
 Doğal Afetler: İç bölgelerde ve güney bölgelerinde şiddetli kuraklık ve seller; tahrip edici ve yıkıcı siklonlar
 Çevre Sorunları: Uzun süren iç savaş ve iç bölgelerde sürekli oluşan kuraklık nüfusun kentlere ve kıyı bölgelere göç etmesini artırmış ve bu nedenle çevre sorunları yaşanmaya başlamıştır; çölleşme, nehirlerin, denizlerin ve yer yüzeyinin kirlenmesi


 Demografik Göstergeler

Nüfus: 19,104,696 (Temmuz 2000 tahmini)
Bu ülke nüfusuna dair tahminlerde ortalama yaşam süresi, yüksek çocuk ölüm oranı ve ölüm oranları, düşük nüfus artış hızları ve nüfusun yaş ve cinsiyet olarak ayrımındaki oranları değiştirebilecek etkiye sahip olabilen AİDS hastalığı da dikkate alınmalıdır. 1997 yılındaki toplam nüfusun 16,099,246 kişi olduğu belirtilmektedir.

Yaş Dağılımı:

0-14 yaş: 43% (erkek 4,079,240; kadın 4,122,578)

15-64 yaş: 54% (erkek 5,123,178; kadın 5,262,618)

65 yaş ve üstü: 3% (erkek 215,412; kadın 301,670) (2000 tahmini)

Nüfus Artış Hızı: 1.47% (2000 tahmini)

Doğum Oranı: 37.99 doğan/1,000 kişi (2000 tahmini)

Ölüm Oranı: 23.29 ölü/1,000 kişi (2000 tahmini)

Net Göç Oranı: 0 göçmen/1,000 kişi (2000 tahmini)

Cinsiyet Dağılımı:

Doğuşta: 1.03 erkek/kadın

15 yaş altı: 0.99 erkek/kadın

15-64 yaş: 0.97 erkek/kadın

65 yaş ve üstü: 0.71 erkek/kadın

Toplam Nüfus: 0.97 erkek/kadın (2000 tahmini)

Bebek Ölüm Oranı: 139.86 ölü/1,000 canlı doğan (2000 tahmini)

Doğuşta Ortama Yaşam Süresi:

Toplam Nüfus: 37.52 yaş

erkek: 38.34 yaş

kadın: 36.68 yaş (2000 tahmini)

Toplam Doğurganlık Oranı: 4.93 doğan çocuk /kadın (2000 tahmini)

Etnik Gruplar: İlkel kabile grupları 99.66% (Shangaan, Chokwe, Manyika, Sena, Makua ve diğerleri), Avrupalılar 0.06%, Avrupa-Afrikan 0.2%, Hintliler 0.08%

Dinler: İlkel inanışlar 50%, Hıristiyan 30%, Müslüman 20%

Konuşulan Diller: Portekizce (resmi), yerli dilleri

Okur Yazarlık:

Tanımı: 15 yaş ve üstü okuyup yazabilir

Toplam Nüfus: 40.1%

erkek: 57.7%

kadın: 23.3% (1995 tahmini)


3- İdari Yapılanma

Kısa Geçmiş: Yaklaşık 5 yüzyıl boyunca süren Portekiz sömürgeciliği bağımsızlığın 1975 yılında kazanılmasıyla son bulmuştur. Beyazların uzun süredir yaptıkları büyük ölçekli göçler, Güney Afrika Cumhuriyetine ekonomik bağımlılık, ciddi kuraklık ve çok uzun yıllar süren iç savaş ülkenin gelişimini ciddi öçlüde olumsuz etkilemiştir. İktidar partisinin 1989 yılında Marksist rejimi resmi olarak terk etmesi ve müteakiben 1 yıl sonra yeni bir anayasanın kabul edilmesi çok partili seçimler ve açık piyasa ekonomisinin uygulanmasını beraberinde getirmiştir İsyancı güçlere hükümet arasında Birleşmiş Milletler inisiyatifinde kabul edilen barış anlaşması ile çatışmalar 1992 yılında sona ermiştir.

Devlet Yönetimi

Ülke Adı:

Uzun yazılışı: Mozambik Cumhuriyeti

Yerel Uzun yazılışı: Republica de Mocambique

Kısa Yazılışı: Mozambik

Yerel kısa Yazılışı: Mocambique

Başkent: Maputo

Resmi Dil: Portekizce

Yönetim Şekli: Cumhuriyet

İdari Yapılanma: 10 bölge; Cabo Delgado, Gaza, Inhambane, Manica, Maputo, Nampula, Niassa, Sofala, Tete, Zambezia

Bağımsızlık: 25 Haziran 1975 (Portekiz’den)

Milli Gün: Bağımsızlık Günü, 25 Haziran (1975)

Anayasa: 30 Kasım 1990

Yasal Sistem: Portekiz medeni kanunu ve yerel kanunlara bağlıdır

Oy verme Yaşı: 18 yaş ve üstü

Yönetim Yapısı:

Devlet Başkanı: Joaquim Alberto CHISSANO (6 Kasım 1986’dan beri); genel seçimlerden öncede Devlet Başkanı idi.

CHISSANO 4 Kasım 1986 tarihinde Frelimo Merkez Komitesi (Frelimo's Central Committee) tarafından Devlet Başkanı seçilmiştir (Komite tarafından 30 Temmuz 1989 tarihinde yeniden seçilmiştir).

Hükümet

Başbakan: Pascoal MOCUMBI (Aralık 1994’den beri)

Bakanlar Kurulu: Kabine

Seçimler: Devlet Başkanı 5 yıl süre için halk tarafından seçilir; son seçimler 3-4 Aralık 1999 tarihleri arasında yapılmıştır. Sonraki seçim 2004 yılında yapılacaktır); Başbakan Devlet Başkanı tarafından atanır.

Seçim Sonuçları: Joaquim Alberto CHISSANO (yeniden Devlet Başkanı seçildi);

Oy oranı: Joaquim Alberto CHISSANO 52.29%, Afonso DHLAKAMA 47.71%

Seçim Sonuçları: partilere göre - Frelimo 48.54%, Renamo-UE 38.81%;

Partilere göre sandalye sayısı: Frelimo 133, Renamo-UE 117

Renamo-UE çok partili koalisyon olarak seçimlere girmiştir ve bunun dışındaki muhalefet partilere % 5 barajını aşamamıştır.

Yasama: Tek kameralı Cumhuriyet Meclisi( Assembly of the Republic veya Assembleia da Republica), 250 sandalye; meclis üyeleri 5 yıllık bir dönem için gizli oy sistemi ile halk tarafından seçilir)

Yargı: Yüksek Mahkeme, hakimler ve yargıçlar Meclis tarafından seçilir ve Devlet Başkanınca atanır.

Siyasi Partiler ve Liderleri: Mozambik Kurtuluş Cephesi, Frelimo, (Front for the Liberation of Mozambique (Frente de Liberatacao de Mocambique) [Joaquim Alberto CHISSANO, parti başkanı]; Mozambik Milli Direniş-Seçim İttifakı (Mozambique National Resistance - Electoral Union (Resistencia Nacional Mocambicana - Uniao Eleitoral) ya da Renamo-UE [Afonso DHLAKAMA, parti başkanı]


 4-Ekonomik Yapı

Ekim 1992 barış anlaşmasından önce Mozambik ekonomisi uzun süren iç savaş ve kötü sosyalist yönetim nedeniyle oldukça kötü durumda idi. 1994’de, dünyanın en fakir ülkelerinden birisi idi. O tarihten günümüze kadar, Mozambik bir dizi ekonomik reformları gerçekleştirmiş bulunmaktadır. Belli bir dereceye kadar ekonominin hemen hemen bütünü serbestleştirildi. 900’den fazla kamu iktisadi kuruluşu özelleştirildi. Yapılması geciken hususlar ise vergi istemi ve ihtiyaç duyulan ticaret kanunu reformudur. Bunun yanısıra, ülkedeki özellikle, telekomünikasyon, ulaştırma, ve enerji sektörlerinde özel yatırımların artırılması gerekmektedir. 1996’dan beri, enflasyon düşük seyretmekte ve döviz kurları istikrarlı bir yapı arz etmektedir. Her ne kadar Mozambik ekonomisi küçük olsa da 1997-99 yıllarında büyüme hızı ortalama %10 olmuştur ki bu da söz konusu dönem içinde dünya ekonomilerinde elde edilen en yüksek büyüme oranlarına yaklaşmış olması demektir. Halen, Mozambik ekonomisi kamu dengesindeki açıklar ve ithalatın ihracattan beş kat fazla olması nedeniyle ortaya çıkan dış ticaret açığı nedeniyle dış yardımlara bağımlı haldedir. Orta vadede ülke ekonomisinin görünümü, Güney Afrika Cumhuriyeti ve diğer komşu ülkeler ile olan ticari ilişkilerin ve ulaştırma imkanlarının artması ve kayda değer yabancı sermaye girişi gibi nedenlerden ötürü oldukça olumludur. Yabancı yatırımlar genellikle metal (alüminyum, çelik), doğal gaz, enerji üretimi, tarım (pamuk, şeker), balıkçılık, kereste ve ulaştırma sektörlerindedir. Bu sektörlerdeki ihracat artışları ülkenin ihtiyacı olan dövizi getirebilir.

Bunun yanısıra, Mozambik dış borçlarının büyük bir kısmının Dünya Bankası kanalı ile iptal edilmesi sürecindedir ve böyle bir borç iptali ekonomideki baskıları azaltacaktır.

GSYİH: satınalma gücü paritesine göre - 18.7 milyar ABD doları (1999 tahmini)

GSYİH - reel büyüme hızı: %10 (1999 tahmini)

GSYİH – kişi başına -satınalma gücü paritesine göre - 1,000 ABD doları (1999 tahmini)

GSYİH – Sektörler itibariyle:

tarım: 34%
sanayi: 18%
hizmetler: 48% (1998 tahmini)

Yerel Para Birimi: 1 metical (Mt) = 100 centavos

Döviz Kurları: 1 ABD doları = ? meticais (Mt)

13,392.0 (Ocak 2000), 12,775.1 (1999), 11,874.6 (1998), 11.543.6 (1997), 11,293.8 (1996), 9,024.3 (1995)

Enflasyon Oranı (tüketici fiyatları ile): %4 (1999 tahmini)

Toplam İşgücü: Veri mevcut değil.

İşgücü- sektörler itibariyle: tarım %81, sanayi %6, hizmetler %13 (1997 tahmini)

İşsizlik Oranı: Veri mevcut değil. 

Bütçe:

Gelirler: 402 milyon ABD doları

Harcamalar: 799 milyon ABD doları (1997 tahmini)

Mali Yıl: Takvim Yılı

Sanayiler: gıda, içecek, kimyasal ürünler (gübre, sabun, boya), petrol ürünleri, tekstil ürünleri, çimento, cam, asbest, tütün

Sanayi üretim büyüme hızı: 39% (1997)

Tarım - ürünler: pamuk, cashew fıstığı, şeker kamışı, çay, tapyoka, mısır, pirinç, tropik meyveler; sığır, tavukçuluk

İhracat: 300 milyon ABD doları (f.o.b., 1999 tahmini)

İhraç ürünleri: karides 40%, cashew fıstığı, pamuk, şeker, kopra, narenciye, hindistan cevizi, kereste (1997)

İhracatında önemli ülkeler: İspanya 17%, Güney Afrika Cumhuriyeti 16%, Portekiz 12%, A.B.D. 10%, Japonya, Malawi, Hindistan, Zimbabwe (1996 tahmini)

İthalat: 1.6 milyar ABD doları (c.i.f., 1999 tahmini)

İthal ettiği ürünler: gıda, giyecek, çiftçilik ekipmanları, petrol, ulaştırma ekipmanları (1997)

İthalatında önemli ülkeler: Güney Afrika 55%, Zimbabwe 7%, Suudi Arabistan 5%, Portekiz 4%, A.B.D., Japonya, Hindistan (1996 tahmini)

Dış Borç Stoku: 4.8 milyar ABD doları (1999)

Alınan İktisadi Yardımlar: 1.115 milyar ABD doları (1995)


 5-Ulaşım ve Haberleşme Sektörü ile İlgili Bilgiler

İletişim

Telefon – kullanımdaki hat sayısı: 60,000 (1995)

Telefon – mobil telefon: yok

Telefon sistemi: Vasat bir troposferik dağıtım sistemi, açık tel hatları ve mikro dalga radyo röle sistemi

yurtiçi: mikro dalga radyo röle ve troposferik dağıtım
yurtdışı: uydu yer istasyonu - 5 Intelsat (2 Atlantik Okyanusu ve 3 Okyanusu)

Radyo yayın istasyonları: AM 14, FM 4, SW 17 (1998)

Radyo sayısı: 730,000 (1997)

Televizyon yayın istasyonları: 1 (1997)

Televizyon sayısı: 90,000 (1997)

İnternet Servis Sağlayıcıları (ISPs): 2 (1999) 

Ulaştırma

Demiryolları:

Toplam: 3,131 km

Dar gauge: 2,988 km 1.067-m gauge; 143 km 0.762-m gauge (1994) 

Karayolları: 30,400 km

Asfalt döşeli: 5,685 km
Stabilize: 24,715 km (1996 tahmini)

Deniz ve Su Yolları: yaklaşık olarak 3,750 km’lik uygun bir güzergah

Boru hatları: ham petrol 306 km; petrol ürünleri 289 km (Not: Şu anda kullanılmıyor )

Limanlar ve rıhtımlar: Beira, Inhambane, Maputo, Nacala, Pemba, Quelimane

Ticari Deniz Taşımacılığı:

Toplam: 3 gemi (1,000 GRT ve üstü) toplam 4,125 GRT/7,024 DWT
Tiplerine göre gemiler: Kargo 3 (1999 tahmini)

Havaalanları: 170 (1999 tahmini)

Havaalanları – asfalt döşeli pistler: 22

3,047 metreden uzun: 1

2,438 - 3,047 m: 3

1,524 - 2,437 m: 10

914 - 1,523 m: 4

914 metreden kısa: 4 (1999 tahmini)

Havaalanları – stabilize pistler: 148

2,438 - 3,047 m: 1

1,524 - 2,437 m: 16

914 - 1,523 m: 39

914 metreden kısa: 92 (1999 tahmini)


6-Enerji Sektörü ile İlgili Göstergeler

Elektrik - üretim: 1.2 milyar kWh (1998)

Elektrik – kaynaklar itibariyle:

fosil yakıtlar: 25%

hidro: 75%

nükleer: 0%

diğer: 0% (1998)

Elektrik - tüketim: 1.018 milyar kWh (1998)

Elektrik - ihracat: 483 milyon kWh (1998)

Elektrik - ithalat: 385 milyon kWh (1998)


 7-Askeri Durumu, Uluslararası Sorunları ve Diğer Bilgiler

Askeri Durum

Silahlı Kuvvetler: Kara ve Deniz Komutanlıkları, Hava ve Hava Savunma Kuvvetleri, Milisler

Askeri güç – mevcut durum: 4,536,132 (erkek 15-49 yaş arası) (2000 tahmini)

Askeri güç – askerliğe uygun nüfus: 2,617,720 (erkek 15-49 yaş arası) (2000 tahmini)

Askeri Harcamalar - 72 milyon ABD doları (FY97)

Askeri Harcamalar – GSYİH’ye oranı: 4.7% (FY97)

Uluslararası Hususlar

Veri Kodu: MZ

Uluslararası Örgüt ya da Kuruluş Katılımları ve Üyelikleri: ACP, AfDB, C, CCC, ECA, FAO, G-77, IBRD, ICAO, ICFTU, ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Inmarsat, Intelsat, Interpol, IOC, IOM (gözlemci), ISO (muhabir), ITU, NAM, OAU, OIC, SADC, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNTAET, UPU, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTrO

Uzlaşmazlık: yok

Çevre Konusunda Taraf Olduğu Uluslararası Anlaşmalar:

Biodiversity, İklim Değişimi, Çölleşme, Koruma Altına Alınan Canlılar, Zararlı Atıklar, Deniz ve Karasularına Damping Kanunu, Ozon Tabakasını Koruma

İllegal uyuşturucu ticareti: Muhtemelen Avrupa ve A.B.D. pazarlarına giden Güney Amerika menşeli kokainin Güney Afrika’daki transit ayağı durumundadır; illegal olarak haşhaş ve methaqualone üretilmektedir.

Türkiye’deki Diplomatik Temsilciliği: Yok

Türkiye’nin Mozambik’teki Diplomatik Temsilciliği: Yok


8-Türkiye - Mozambik Ticari İlişkileri

Türkiye-Mozambik İkili Ticaret Rakamları (ABD Doları)

YILLAR

İTHALAT

İHRACAT

DENGE

HACİM

1990

46.474

158.503

112.029

204.977

1991

0

2.057

2.057

2.057

1992

1.812.561

2.308.583

496.022

4.121.144

1993

2.172.398

4.940

-2.167.458

2.177.338

1994

0

63.074

63.074

63.074

1995

88.227

150.671

62.444

238.898

1996

0

925.144

925.144

925.144

1997

163.611

1.188.176

1.024.565

1.351.787

1998

1.016.146

1.886.203

870.057

2.902.349

1999

253.132

2.176.485

1.923.353

2.429.617

2000

344.942

1.378.191

1.033.249

1.723.133

Başlıca Maddeler İtibariyle İthalatımız (1000 ABD Doları)

GTİP

Madde Adı

1998

1999

2000

12

Yağlı Tohum ve meyveler, sanayi bitkileri

0

253

246

27

Mineral Yakıtlar, mineral yağlar

1.006

0

0

38

Muhtelif Kimyasal Maddeler

0

0

6

52

Pamuk

0

0

77

84

Makina ve Cihazlar

4

0

0

Diğer

6

0

22

Toplam

1.016

253

345

Başlıca Maddeler İtibariyle İthalatımız (1000 ABD Doları)

GTİP

Madde Adı

1998

1999

2000

07

Yenilen Sebzeler ve Diğerleri

8

0

0

17

Şeker ve Şeker Mamulleri

0

144

233

18

Kakao ve Kakao Müstahzarları

0

16

51

19

Hububat, Un, Nişasta

194

244

520

21

Yenilen Çeşitli Gıda Müstahzarları

214

353

285

33

Parfümeri ve Kozmetikler

18

0

0

34

Sabunlar, Yüzey Aktif Organik Maddeler

27

0

16

40

Kauçuk ve Kauçuktan Eşya

241

0

10

42

Deri Eşya, Sarraciye Eşyası, Seyahat Eşyası

13

0

0

48

Kağıt ve Kağıttan Mamul Maddeler

0

5

0

52

Pamuk

0

0

17

57

Halılar ve Diğerleri

0

0

5

61

Örme Giyim Eşyası ve Aksesuarları

0

66

0

63

Mensucattan Mamul Diğer Eşya

0

11

0

70

Cam ve Cam Eşya

55

0

0

72

Demir-çelik

786

1.027

0

73

Demir veya çelikten eşya

0

42

3

84

Makina ve Cihazlar

37

71

52

85

Elektrikli Makine ve Cihazlar

249

133

125

Diğer

44

64

61

Toplam

1.886

2.176

1.378

 Bilgi İçin:

Atilla G. Kızılarslan : kizilarslana@dtm.gov.tr
Tel : 312 - 212 88 00 / 1794
Faks : 312 - 212 87 41

 


 

 

 


1- Coğrafi Özellikler 

Konumu: Güney Afrika bölgesinde, Tanzanya ve Güney Afrika Cumhuriyetinin arasında yer almaktadır.

Coğrafi Koordinatlar: 18 15 S, 35 00 E

Yüzölçümü: 801,590 km2 Kara: 784,090 km2 Deniz ve Su: 17,500 km2

Karşılaştırmalı Yüzölçümü: Türkiye’den biraz daha büyüktür.

Ülke Sınırları: 4,571 km

Sınır ülkeler: Malawi 1,569 km, Güney Afrika Cumhuriyeti 491 km, Swaziland 105 km, Tanzanya 756 km, Zambia 419 km, Zimbabwe 1,231 km

Kıyı Uzunluğu: 2,470 km

Kabotaj Halkları:

Ticari bölge: 200 deniz mili

Kıta Sahanlığı: 12 deniz mili

Rakım Değerleri:

En düşük Rakım: Hint Okyanusu 0 m

En Yüksek Rakım: Monte Binga 2,436 m

İklim: Tropik ve yarı tropik iklim hakimdir.

Arazi: Daha çok alçak kıyı şeridi alanları, merkezde yüksek alanlar, kuzeybatıda yüksek yaylalar, batıda dağlar hakimdir.

Arazinin Kullanımı:

Ekilebilir Arazi: 4%

Düzenli ekili arazi: 0%

Otlaklar: 56%

Ormanlar ve ağaçlık alanlar: 18%

Diğer: 22% (1993 tahmini)

Sulanan Arazi: 1,180 km2 (1993 tahmini)

Doğal Kaynaklar: kömür, titanyum, doğal gaz, su enerjisi

Doğal Afetler: İç bölgelerde ve güney bölgelerinde şiddetli kuraklık ve seller; tahrip edici ve yıkıcı siklonlar

Çevre Sorunları: Uzun süren iç savaş ve iç bölgelerde sürekli oluşan kuraklık nüfusun kentlere ve kıyı bölgelere göç etmesini artırmış ve bu nedenle çevre sorunları yaşanmaya başlamıştır; çölleşme, nehirlerin, denizlerin ve yer yüzeyinin kirlenmesi


 Demografik Göstergeler

Nüfus: 19,104,696 (Temmuz 2000 tahmini)

Bu ülke nüfusuna dair tahminlerde ortalama yaşam süresi, yüksek çocuk ölüm oranı ve ölüm oranları, düşük nüfus artış hızları ve nüfusun yaş ve cinsiyet olarak ayrımındaki oranları değiştirebilecek etkiye sahip olabilen AİDS hastalığı da dikkate alınmalıdır. 1997 yılındaki toplam nüfusun 16,099,246 kişi olduğu belirtilmektedir.

Yaş Dağılımı:

0-14 yaş: 43% (erkek 4,079,240; kadın 4,122,578)

15-64 yaş: 54% (erkek 5,123,178; kadın 5,262,618)

65 yaş ve üstü: 3% (erkek 215,412; kadın 301,670) (2000 tahmini)

Nüfus Artış Hızı: 1.47% (2000 tahmini)

Doğum Oranı: 37.99 doğan/1,000 kişi (2000 tahmini)

Ölüm Oranı: 23.29 ölü/1,000 kişi (2000 tahmini)

Net Göç Oranı: 0 göçmen/1,000 kişi (2000 tahmini)

Cinsiyet Dağılımı:

Doğuşta: 1.03 erkek/kadın

15 yaş altı: 0.99 erkek/kadın

15-64 yaş: 0.97 erkek/kadın

65 yaş ve üstü: 0.71 erkek/kadın

Toplam Nüfus: 0.97 erkek/kadın (2000 tahmini)

Bebek Ölüm Oranı: 139.86 ölü/1,000 canlı doğan (2000 tahmini)

Doğuşta Ortama Yaşam Süresi:

Toplam Nüfus: 37.52 yaş

erkek: 38.34 yaş

kadın: 36.68 yaş (2000 tahmini)

Toplam Doğurganlık Oranı: 4.93 doğan çocuk /kadın (2000 tahmini)

Etnik Gruplar: İlkel kabile grupları 99.66% (Shangaan, Chokwe, Manyika, Sena, Makua ve diğerleri), Avrupalılar 0.06%, Avrupa-Afrikan 0.2%, Hintliler 0.08%

Dinler: İlkel inanışlar 50%, Hıristiyan 30%, Müslüman 20%

Konuşulan Diller: Portekizce (resmi), yerli dilleri

Okur Yazarlık:

Tanımı: 15 yaş ve üstü okuyup yazabilir

Toplam Nüfus: 40.1%

erkek: 57.7%

kadın: 23.3% (1995 tahmini)


3- İdari Yapılanma

Kısa Geçmiş: Yaklaşık 5 yüzyıl boyunca süren Portekiz sömürgeciliği bağımsızlığın 1975 yılında kazanılmasıyla son bulmuştur. Beyazların uzun süredir yaptıkları büyük ölçekli göçler, Güney Afrika Cumhuriyetine ekonomik bağımlılık, ciddi kuraklık ve çok uzun yıllar süren iç savaş ülkenin gelişimini ciddi öçlüde olumsuz etkilemiştir. İktidar partisinin 1989 yılında Marksist rejimi resmi olarak terk etmesi ve müteakiben 1 yıl sonra yeni bir anayasanın kabul edilmesi çok partili seçimler ve açık piyasa ekonomisinin uygulanmasını beraberinde getirmiştir İsyancı güçlere hükümet arasında Birleşmiş Milletler inisiyatifinde kabul edilen barış anlaşması ile çatışmalar 1992 yılında sona ermiştir.

Devlet Yönetimi

Ülke Adı:

Uzun yazılışı: Mozambik Cumhuriyeti

Yerel Uzun yazılışı: Republica de Mocambique

Kısa Yazılışı: Mozambik

Yerel kısa Yazılışı: Mocambique

Başkent: Maputo

Resmi Dil: Portekizce

Yönetim Şekli: Cumhuriyet

İdari Yapılanma: 10 bölge; Cabo Delgado, Gaza, Inhambane, Manica, Maputo, Nampula, Niassa, Sofala, Tete, Zambezia

Bağımsızlık: 25 Haziran 1975 (Portekiz’den)

Milli Gün: Bağımsızlık Günü, 25 Haziran (1975)

Anayasa: 30 Kasım 1990

Yasal Sistem: Portekiz medeni kanunu ve yerel kanunlara bağlıdır

Oy verme Yaşı: 18 yaş ve üstü

Yönetim Yapısı:

Devlet Başkanı: Joaquim Alberto CHISSANO (6 Kasım 1986’dan beri); genel seçimlerden öncede Devlet Başkanı idi.

CHISSANO 4 Kasım 1986 tarihinde Frelimo Merkez Komitesi (Frelimo's Central Committee) tarafından Devlet Başkanı seçilmiştir (Komite tarafından 30 Temmuz 1989 tarihinde yeniden seçilmiştir).

Hükümet

Başbakan: Pascoal MOCUMBI (Aralık 1994’den beri)

Bakanlar Kurulu: Kabine

Seçimler: Devlet Başkanı 5 yıl süre için halk tarafından seçilir; son seçimler 3-4 Aralık 1999 tarihleri arasında yapılmıştır. Sonraki seçim 2004 yılında yapılacaktır); Başbakan Devlet Başkanı tarafından atanır.

Seçim Sonuçları: Joaquim Alberto CHISSANO (yeniden Devlet Başkanı seçildi);

Oy oranı: Joaquim Alberto CHISSANO 52.29%, Afonso DHLAKAMA 47.71%

Seçim Sonuçları: partilere göre - Frelimo 48.54%, Renamo-UE 38.81%;

Partilere göre sandalye sayısı: Frelimo 133, Renamo-UE 117

Renamo-UE çok partili koalisyon olarak seçimlere girmiştir ve bunun dışındaki muhalefet partilere % 5 barajını aşamamıştır.

Yasama: Tek kameralı Cumhuriyet Meclisi( Assembly of the Republic veya Assembleia da Republica), 250 sandalye; meclis üyeleri 5 yıllık bir dönem için gizli oy sistemi ile halk tarafından seçilir)

Yargı: Yüksek Mahkeme, hakimler ve yargıçlar Meclis tarafından seçilir ve Devlet Başkanınca atanır.

Siyasi Partiler ve Liderleri: Mozambik Kurtuluş Cephesi, Frelimo, (Front for the Liberation of Mozambique (Frente de Liberatacao de Mocambique) [Joaquim Alberto CHISSANO, parti başkanı]; Mozambik Milli Direniş-Seçim İttifakı (Mozambique National Resistance - Electoral Union (Resistencia Nacional Mocambicana - Uniao Eleitoral) ya da Renamo-UE [Afonso DHLAKAMA, parti başkanı]


 4-Ekonomik Yapı

Ekim 1992 barış anlaşmasından önce Mozambik ekonomisi uzun süren iç savaş ve kötü sosyalist yönetim nedeniyle oldukça kötü durumda idi. 1994’de, dünyanın en fakir ülkelerinden birisi idi. O tarihten günümüze kadar, Mozambik bir dizi ekonomik reformları gerçekleştirmiş bulunmaktadır. Belli bir dereceye kadar ekonominin hemen hemen bütünü serbestleştirildi. 900’den fazla kamu iktisadi kuruluşu özelleştirildi. Yapılması geciken hususlar ise vergi istemi ve ihtiyaç duyulan ticaret kanunu reformudur. Bunun yanısıra, ülkedeki özellikle, telekomünikasyon, ulaştırma, ve enerji sektörlerinde özel yatırımların artırılması gerekmektedir. 1996’dan beri, enflasyon düşük seyretmekte ve döviz kurları istikrarlı bir yapı arz etmektedir. Her ne kadar Mozambik ekonomisi küçük olsa da 1997-99 yıllarında büyüme hızı ortalama %10 olmuştur ki bu da söz konusu dönem içinde dünya ekonomilerinde elde edilen en yüksek büyüme oranlarına yaklaşmış olması demektir. Halen, Mozambik ekonomisi kamu dengesindeki açıklar ve ithalatın ihracattan beş kat fazla olması nedeniyle ortaya çıkan dış ticaret açığı nedeniyle dış yardımlara bağımlı haldedir. Orta vadede ülke ekonomisinin görünümü, Güney Afrika Cumhuriyeti ve diğer komşu ülkeler ile olan ticari ilişkilerin ve ulaştırma imkanlarının artması ve kayda değer yabancı sermaye girişi gibi nedenlerden ötürü oldukça olumludur. Yabancı yatırımlar genellikle metal (alüminyum, çelik), doğal gaz, enerji üretimi, tarım (pamuk, şeker), balıkçılık, kereste ve ulaştırma sektörlerindedir. Bu sektörlerdeki ihracat artışları ülkenin ihtiyacı olan dövizi getirebilir.

Bunun yanısıra, Mozambik dış borçlarının büyük bir kısmının Dünya Bankası kanalı ile iptal edilmesi sürecindedir ve böyle bir borç iptali ekonomideki baskıları azaltacaktır.

GSYİH: satınalma gücü paritesine göre - 18.7 milyar ABD doları (1999 tahmini)

GSYİH - reel büyüme hızı: %10 (1999 tahmini)

GSYİH – kişi başına -satınalma gücü paritesine göre - 1,000 ABD doları (1999 tahmini)

GSYİH – Sektörler itibariyle:

tarım: 34%
sanayi: 18%
hizmetler: 48% (1998 tahmini)

Yerel Para Birimi: 1 metical (Mt) = 100 centavos

Döviz Kurları: 1 ABD doları = ? meticais (Mt)

13,392.0 (Ocak 2000), 12,775.1 (1999), 11,874.6 (1998), 11.543.6 (1997), 11,293.8 (1996), 9,024.3 (1995)

Enflasyon Oranı (tüketici fiyatları ile): %4 (1999 tahmini)

Toplam İşgücü: Veri mevcut değil.

İşgücü- sektörler itibariyle: tarım %81, sanayi %6, hizmetler %13 (1997 tahmini)

İşsizlik Oranı: Veri mevcut değil. 

Bütçe:

Gelirler: 402 milyon ABD doları

Harcamalar: 799 milyon ABD doları (1997 tahmini)

Mali Yıl: Takvim Yılı

Sanayiler: gıda, içecek, kimyasal ürünler (gübre, sabun, boya), petrol ürünleri, tekstil ürünleri, çimento, cam, asbest, tütün

Sanayi üretim büyüme hızı: 39% (1997)

Tarım - ürünler: pamuk, cashew fıstığı, şeker kamışı, çay, tapyoka, mısır, pirinç, tropik meyveler; sığır, tavukçuluk

İhracat: 300 milyon ABD doları (f.o.b., 1999 tahmini)

İhraç ürünleri: karides 40%, cashew fıstığı, pamuk, şeker, kopra, narenciye, hindistan cevizi, kereste (1997)

İhracatında önemli ülkeler: İspanya 17%, Güney Afrika Cumhuriyeti 16%, Portekiz 12%, A.B.D. 10%, Japonya, Malawi, Hindistan, Zimbabwe (1996 tahmini)

İthalat: 1.6 milyar ABD doları (c.i.f., 1999 tahmini)

İthal ettiği ürünler: gıda, giyecek, çiftçilik ekipmanları, petrol, ulaştırma ekipmanları (1997)

İthalatında önemli ülkeler: Güney Afrika 55%, Zimbabwe 7%, Suudi Arabistan 5%, Portekiz 4%, A.B.D., Japonya, Hindistan (1996 tahmini)

Dış Borç Stoku: 4.8 milyar ABD doları (1999)

Alınan İktisadi Yardımlar: 1.115 milyar ABD doları (1995)


 5-Ulaşım ve Haberleşme Sektörü ile İlgili Bilgiler

İletişim

Telefon – kullanımdaki hat sayısı: 60,000 (1995)

Telefon – mobil telefon: yok

Telefon sistemi: Vasat bir troposferik dağıtım sistemi, açık tel hatları ve mikro dalga radyo röle sistemi

yurtiçi: mikro dalga radyo röle ve troposferik dağıtım
yurtdışı: uydu yer istasyonu - 5 Intelsat (2 Atlantik Okyanusu ve 3 Okyanusu)

Radyo yayın istasyonları: AM 14, FM 4, SW 17 (1998)

Radyo sayısı: 730,000 (1997)

Televizyon yayın istasyonları: 1 (1997)

Televizyon sayısı: 90,000 (1997)

İnternet Servis Sağlayıcıları (ISPs): 2 (1999) 

Ulaştırma

Demiryolları:

Toplam: 3,131 km

Dar gauge: 2,988 km 1.067-m gauge; 143 km 0.762-m gauge (1994) 

Karayolları: 30,400 km

Asfalt döşeli: 5,685 km
Stabilize: 24,715 km (1996 tahmini)

Deniz ve Su Yolları: yaklaşık olarak 3,750 km’lik uygun bir güzergah

Boru hatları: ham petrol 306 km; petrol ürünleri 289 km (Not: Şu anda kullanılmıyor )

Limanlar ve rıhtımlar: Beira, Inhambane, Maputo, Nacala, Pemba, Quelimane

Ticari Deniz Taşımacılığı:

Toplam: 3 gemi (1,000 GRT ve üstü) toplam 4,125 GRT/7,024 DWT
Tiplerine göre gemiler: Kargo 3 (1999 tahmini)

Havaalanları: 170 (1999 tahmini)

Havaalanları – asfalt döşeli pistler: 22

3,047 metreden uzun: 1

2,438 - 3,047 m: 3

1,524 - 2,437 m: 10

914 - 1,523 m: 4

914 metreden kısa: 4 (1999 tahmini)

Havaalanları – stabilize pistler: 148

2,438 - 3,047 m: 1

1,524 - 2,437 m: 16

914 - 1,523 m: 39

914 metreden kısa: 92 (1999 tahmini)


6-Enerji Sektörü ile İlgili Göstergeler

Elektrik - üretim: 1.2 milyar kWh (1998)

Elektrik – kaynaklar itibariyle:

fosil yakıtlar: 25%

hidro: 75%

nükleer: 0%

diğer: 0% (1998)

Elektrik - tüketim: 1.018 milyar kWh (1998)

Elektrik - ihracat: 483 milyon kWh (1998)

Elektrik - ithalat: 385 milyon kWh (1998)


 7-Askeri Durumu, Uluslararası Sorunları ve Diğer Bilgiler

Askeri Durum

Silahlı Kuvvetler: Kara ve Deniz Komutanlıkları, Hava ve Hava Savunma Kuvvetleri, Milisler

Askeri güç – mevcut durum: 4,536,132 (erkek 15-49 yaş arası) (2000 tahmini)

Askeri güç – askerliğe uygun nüfus: 2,617,720 (erkek 15-49 yaş arası) (2000 tahmini)

Askeri Harcamalar - 72 milyon ABD doları (FY97)

Askeri Harcamalar – GSYİH’ye oranı: 4.7% (FY97)

Uluslararası Hususlar

Veri Kodu: MZ

Uluslararası Örgüt ya da Kuruluş Katılımları ve Üyelikleri: ACP, AfDB, C, CCC, ECA, FAO, G-77, IBRD, ICAO, ICFTU, ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Inmarsat, Intelsat, Interpol, IOC, IOM (gözlemci), ISO (muhabir), ITU, NAM, OAU, OIC, SADC, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNTAET, UPU, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTrO

Uzlaşmazlık: yok

Çevre Konusunda Taraf Olduğu Uluslararası Anlaşmalar:

Biodiversity, İklim Değişimi, Çölleşme, Koruma Altına Alınan Canlılar, Zararlı Atıklar, Deniz ve Karasularına Damping Kanunu, Ozon Tabakasını Koruma

İllegal uyuşturucu ticareti: Muhtemelen Avrupa ve A.B.D. pazarlarına giden Güney Amerika menşeli kokainin Güney Afrika’daki transit ayağı durumundadır; illegal olarak haşhaş ve methaqualone üretilmektedir.

Türkiye’deki Diplomatik Temsilciliği: Yok

Türkiye’nin Mozambik’teki Diplomatik Temsilciliği: Yok


8-Türkiye - Mozambik Ticari İlişkileri

Türkiye-Mozambik İkili Ticaret Rakamları (ABD Doları)

YILLAR

İTHALAT

İHRACAT

DENGE

HACİM

1990

46.474

158.503

112.029

204.977

1991

0

2.057

2.057

2.057

1992

1.812.561

2.308.583

496.022

4.121.144

1993

2.172.398

4.940

-2.167.458

2.177.338

1994

0

63.074

63.074

63.074

1995

88.227

150.671

62.444

238.898

1996

0

925.144

925.144

925.144

1997

163.611

1.188.176

1.024.565

1.351.787

1998

1.016.146

1.886.203

870.057

2.902.349

1999

253.132

2.176.485

1.923.353

2.429.617

2000

344.942

1.378.191

1.033.249

1.723.133

Başlıca Maddeler İtibariyle İthalatımız (1000 ABD Doları)

GTİP

Madde Adı

1998

1999

2000

12

Yağlı Tohum ve meyveler, sanayi bitkileri

0

253

246

27

Mineral Yakıtlar, mineral yağlar

1.006

0

0

38

Muhtelif Kimyasal Maddeler

0

0

6

52

Pamuk

0

0

77

84

Makina ve Cihazlar

4

0

0

Diğer

6

0

22

Toplam

1.016

253

345

Başlıca Maddeler İtibariyle İthalatımız (1000 ABD Doları)

GTİP

Madde Adı

1998

1999

2000

07

Yenilen Sebzeler ve Diğerleri

8

0

0

17

Şeker ve Şeker Mamulleri

0

144

233

18

Kakao ve Kakao Müstahzarları

0

16

51

19

Hububat, Un, Nişasta

194

244

520

21

Yenilen Çeşitli Gıda Müstahzarları

214

353

285

33

Parfümeri ve Kozmetikler

18

0

0

34

Sabunlar, Yüzey Aktif Organik Maddeler

27

0

16

40

Kauçuk ve Kauçuktan Eşya

241

0

10

42

Deri Eşya, Sarraciye Eşyası, Seyahat Eşyası

13

0

0

48

Kağıt ve Kağıttan Mamul Maddeler

0

5

0

52

Pamuk

0

0

17

57

Halılar ve Diğerleri

0

0

5

61

Örme Giyim Eşyası ve Aksesuarları

0

66

0

63

Mensucattan Mamul Diğer Eşya

0

11

0

70

Cam ve Cam Eşya

55

0

0

72

Demir-çelik

786

1.027

0

73

Demir veya çelikten eşya

0

42

3

84

Makina ve Cihazlar

37

71

52

85

Elektrikli Makine ve Cihazlar

249

133

125

Diğer

44

64

61

Toplam

1.886

2.176

1.378

 

Bilgi İçin:

Atilla G. Kızılarslan : kizilarslana@dtm.gov.tr
Tel : 312 - 212 88 00 / 1794
Faks : 312 - 212 87 41